Giới thiệu 1 số điều về Kẹo Mè Xửng – Đặc Sản Huế
Kẹo mè xửng hoặc kẹo mè xẩng là một đặc sản được làm từ bột năng, mạch nha pha trộn với đậu phộng có nguồn gốc từ thành phố Huế.
Sơ lược về kẹo mè xửng
Kẹo mè xửng hoặc kẹo mè xẩng là một đặc sản có nguồn gốc từ thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam. Kẹo được làm từ bột năng, mạch nha pha trộn lẫn với đậu phộng, có mè bao phủ xung quanh kẹo, được cắt từng miếng vuông nhỏ (bao giấy bóng nhỏ) gói trong hộp.
Kẹo mè xửng là một loại kẹo truyền thống nổi tiếng của xứ Huế, được làm từ những nguyên liệu đơn giản như mè, đường, mạch nha, lạc rang bỏ vỏ. Kẹo có vị ngọt thanh, giòn tan, hương thơm đặc trưng của mè và lạc. Với cách làm đơn giản nhưng lại đòi hỏi sự tỉ mỉ, cần mẫn, kẹo luôn là món ăn được nhiều người lựa chọn để thưởng thức hay làm quà tặng.
Từ nguyên và lịch sử
Từ mè xửng được cắt nghĩa gồm từ mè (vừng), xửng (cách hoán đường). Đây là sự suy diễn sai lầm do mấy luận văn, bài nghiên cứu đưa ra. Từ đó được phổ biến rồi coi là chân lí bởi được viết bởi một số nghiên cứu sinh. Xửng ở đây là cái xửng, nguyên nghĩa tiếng Nôm là cái vỉ tre. Xửng được bỏ vào nồi dùng để hấp xôi hay củ quả, rau đậu. Trong quá trình làm, sau khi nấu (mạch nha, mật mía hay đường trộn với lạc rang bóc vỏ tách đôi) ra thành kẹo lỏng còn nóng, thì người ta đổ vào xửng tre đã có rải lớp dày những hạt mè rang chín lên trên. Mè xửng là món quà dân giã của xứ Huế, kinh đô phong kiến cuối cùng của triều đại nhà Nguyễn ở Việt Nam.
Từ điển Tiếng Huế của tác giả Bùi Minh Đức (in lần thứ 3, 2009) mục “mè xửng” có ghi kẹo mè xửng có thể đã được bà Từ Dũ mang từ miền Nam ra với tên là “kẹo mè láu”. Một cách lý giải khác cũng trong sách này nói “mè xửng” do biến âm của “mè thửng” mà nên. Thửng là một cách rang mè trộn đều để không bị cháy.
Đặc điểm
Tên gọi do hai yếu tố tạo thành bao gồm mè và xửng (cách hoán đường thành chất dẻo cô đặc). Ngoài vừng còn có bột đậu, mạch nha, bánh đa,… Hoán đường cộng với gia giảm nguyên vật liệu là khâu quan trọng nhất. Nó làm nên các loại mè xửng khác nhau.
Mè xửng có độ dẻo đến mức có thể cuộn tròn hoặc bẻ gập thanh kẹo, nhưng bỏ tay ra nó lại trở về trạng thái ban đầu. Mè xửng giòn, thành phần bột đậu nhiều hơn, đường ít hơn, được bọc ngoài một lớp bánh đa nướng, ăn giòn tan trong miệng. Mè xửng gương, giơ lên ngắm thấy trong suốt như gương. Mè xửng đen gồm toàn vừng đen bùi và bổ.
Người dân xứ Huế có thói quen uống trà và ăn nhâm nhi thanh mè xửng, vừa thưởng thức, vừa đọc sách,… Đây là một nét văn hóa rất Huế. Mè xửng đã trở thành một trong những biểu tượng văn hóa Huế. Kẹo này cũng thường được dùng là quà biếu khi du khách đến Huế.
Một số món ăn truyền thống kết hợp
Kẹo mè xửng không chỉ được ăn riêng lẻ mà còn được kết hợp với nhiều món ăn khác để tăng thêm hương vị và độ ngon. Dưới đây là một số món ăn truyền thống kết hợp tại Huế:
- Bánh khoái
Bánh khoái là một món bánh nổi tiếng của xứ Huế, được làm từ bột gạo và nhân thịt tôm. Khi ăn, người ta thường thêm một miếng vào giữa để tăng thêm độ giòn và hương vị cho bánh.
- Bánh bèo
Bánh bèo cũng là một món ăn truyền thống của Huế, có hình dáng giống như chiếc lá sen. Khi ăn, người ta thường thêm một ít vào trong bánh để tăng thêm độ ngọt và độ giòn.
- Chè
Chè là một loại đồ uống phổ biến tại Việt Nam, cũng không ngoại lệ ở Huế. Khi làm chè, người ta thường thêm một ít kẹo vào để tăng thêm độ giòn và hương vị cho chè.
-
Các loại phổ biến tại Huế
Tại Huế, có rất nhiều loại khác nhau, tùy thuộc vào khẩu vị và sở thích của mỗi người. Tuy nhiên, có 3 loại phổ biến nhất tại đây:
- Kẹo mè xửng truyền thống
Đây là loại kẹo có nguồn gốc từ thời kỳ vua Nguyễn. Được làm theo công thức truyền thống và không có sự thay đổi nhiều về hương vị và cách làm.
- Kẹo mè xửng dẻo
Loại kẹo này có độ dẻo hơn so với kẹo mè xửng truyền thống. Do thêm một số thành phần như bột gạo hoặc bột mì vào trong công thức làm kẹo. Độ dẻo của kẹo giúp tăng thêm độ dai và độ ngọt cho kẹo.
- Kẹo mè xửng sữa
Loại kẹo này có thêm sữa vào trong công thức làm kẹo. Tạo nên hương vị đặc biệt và độ ngọt tự nhiên của sữa. Kẹo này thường có màu vàng nhạt và độ giòn hơn so với các loại kẹo khác.
- Những điểm đặc biệt đặc sản dân dã
Kẹo mè xửng đặc sản Huế có những điểm đặc biệt riêng. Tạo nên sự khác biệt so với các loại kẹo khác. Đầu tiên, kẹo được làm hoàn toàn bằng tay. Từ việc rang mè cho đến việc xửng kẹo lên trên bếp than. Điều này tạo nên sự tự nhiên và dân dã cho kẹo.
Thứ hai, kẹo không sử dụng bất kỳ chất bảo quản hay phẩm màu nhân tạo nào. Chỉ sử dụng các nguyên liệu tự nhiên và an toàn cho sức khỏe. Điều này cũng là một trong những yếu tố tạo nên sự đặc biệt.
